Stuart Faktor
X laxtalanma faktoru qan laxtalanma prosesində iştirak edən K vitamini asılı qlikoproteindir. Faktor VII, kalsium və tromboplastinin iştirakı ilə aktiv formaya çevrilir. Onu həmçinin faktor IX, VIII, kalsium və trombosit faktoru 3 aktivləşdirir. Faktor X həmçinin trombositlərin fosfolipidlərinin səthində kalsium və aktivləşdirilmiş faktor V ilə birlikdə protrombinaz kompleksi əmələ gətirərək protrombini trombinə çevirilməsində iştirak edir.
Onuncu laxtalanma faktoru çatışmazlığı həm anadangəlmə, həm də qazanılmış ola bilər. Qazanılmış çatışmazlıq antikoaqulyant terapiyası, qaraciyər xəstəlikləri, dərmanların qəbulu (məsələn, bəzi antiaritmik preparatlar), paraproteinemiya və amiloidoz ilə əlaqəli ola bilər.
Faktor X çatışmazlığından şübhələnildikdə, həm protrombin vaxtı (PZ), həm də aktivləşdirilmiş qismən tromboplastin vaxtı (APTZ) normadan kənar olur.
Faktor X çatışmazlığının anadangəlmə forması, genin autosom-resessiv mutasiyasının nəticəsidir.
Faktor X çatışmazlığında müxtəlif orqanlarda qanaxmalar baş verə bilər.
Qan laxtalanma faktoru X-un çatışmazlığı aşağıdakı patologiyalarda müşahidə olunur:
- Amiloidoz (toxuma və orqanlarda zülal sintezinin pozulması)
- Anadangəlmə və ya qazanılmış qan laxtalanma patologiyaları (məsələn, massiv qan itkiləri)
- Yayılmış damar içi laxtalanma (dissemine intravaskulyar koagulyasiya)
- Malabsorbsiyа (xüsusilə yağların malabsorbsiyası)
- Heparinləşmə (heparinin istifadəsi)
- Qaraciyər xəstəlikləri
- K vitamini çatışmazlığı
- Uzun müddətli qan durulducu preparatların istifadəsi.