Progesteron
Progesteron, əsas funksiyası qadın orqanını hamiləliyə hazırlamaq olan bir steroid hormondur. Hər ay estrogen uşaqlığın daxili qişasının, endometriumun böyüməsinə və özünü yeniləməsinə səbəb olur, luteinləşdirici hormon (LH) isə yumurtalıqlardan birinin yumurta buraxmasına səbəb olur. Sərbəst buraxılan yumurtanın yerində progesteron istehsal edən sözdə sarı cisim əmələ gəlir. Progesteron adrenal bezlər tərəfindən ifraz olunan bir hormonla birlikdə endometriumun böyüməsini dayandırır və uterusu döllənmiş yumurtanın mümkün implantasiyası üçün hazırlayır. Kişilərdə progesteron əsasən testislərdə sintez olunur və neyrosteroidlər, testosteron, kortizol və aldosteron kimi mühüm hormonların xəbərçisidir. Progesteron prostat toxumasının yayılmasının və xərçəngin inkişafının qarşısını alır. Bundan əlavə, qan şəkərinin səviyyəsinə nəzarət edir, sinir fəaliyyətinə təsir göstərir, qalxanvari vəzinin işini normallaşdırır, estrogen səviyyəsinin artmasının qarşısını alır, yuxunu yaxşılaşdırır və dərini yaxşı vəziyyətdə saxlayır.
Analiz həm qadınlarda, həm də kişilərdə, onkoloji proseslərdən şübhələnildikdə, hormonal statusun anormallıqlarını müəyyən etmək üçün aparılır; qadınlarda reproduktiv funksiyanı və hamiləlik zamanı qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
Qandakı hormonları təyin etmək üçün hazırda mövcud olan digər üsullar antigen-anticisimlər reaksiyasına əsaslanaraq dolayı yolla fəaliyyət göstərir. Bu səbəbdən, bəzi yaş qruplarından olan fərdi xəstələrdə qanda hormonun səviyyəsi dəyişə bilər.
Qadınlarda analiz nə üçün istifadə olunur:
• sonsuzluğun səbəblərini müəyyən etmək.
• xəstənin ovulyasiya olub-olmadığını müəyyən etmək.
• ektopik və ya patoloji hamiləliyin diaqnozu üçün (insan xorionik gonadotropin testi ilə birlikdə).
• ağırlaşmalar olduqda hamiləlik dövründə dölün və plasentanın vəziyyətinə nəzarət etmək.
• erkən hamiləliyin saxlanmasında progesteron inyeksiyalarının effektivliyini müəyyən etmək.
Kişilər üçün analiz təyin edilir:
• orqanizmdə hormon balansının pozulması əlamətləri ilə (qadın tipli süd vəzilərinin böyüməsi (jinekomastiya), əzələ kütləsinin azalması, baş və bədəndə tüklərin tökülməsi, libidonun azalması, boşalma problemləri, ereksiya, orqanizmdə kalsium çatışmazlığı , tez-tez əhval dəyişiklikləri , bədən çəkisinin qəfil dəyişməsi, artıq çəki görünüşü);
• prostat xərçəngindən, böyrəküstü vəzilərin və ya xayaların şişlərindən şübhələnirsinizsə;
• artıq təyin olunmuş terapiyaya nəzarət etmək.
Progesteron konsentrasiyasının artması:
• sarı cismin kistası;
• fetoplasental kompleksin disfunksiyası, plasentanın yetişməsinin gecikməsi;
• adrenal şişlər;
• yumurtalıq xorionepitelioması, yumurtalığın lipid hüceyrəli şişi;
• lutein kisti;
• progesteron və onun analoqlarının qəbulu.
Progesteron konsentrasiyasının azalması:
• qalaktoreya sindromu, amenoreya;
• follikulun davamlılığı;
• qısa luteal faza sindromu;
• plasenta çatışmazlığı;
• düşük və hamiləliyin dayandırılması təhlükəsi;
• estradiol, oral kontraseptivlərin qəbulu.