FK506 ,Proqraf, İmmunsupressant
Orqan transplantasiyasından sonra xəstələrin əksəriyyəti kalsineurin inhibitorlarına başlanır. Ən çox istifadə edilən kalsineurin inhibitoru takrolimusdur. Takrolimus FK-506 kimi də tanınır. Takrolimusun siklosporindən 50-100 dəfə güclü limfosit aktivləşdirmə inhibitoru olduğu in vitro göstərilmişdir . 2009-cu ildə nəşr olunan bir bəyanatda Böyrək Xəstəliklərinin Qlobal Nəticələrini Yaxşılaşdıran (KDIGO) takrolimusu böyrək transplantasiyasından sonra istifadə olunacaq birinci sıra immunosupressant kimi tövsiyə etmişdir .
Takrolimus 1990-cı illərdən istifadə olunmağa başladı. Böyrək transplantasiyası ilə yanaşı, ürək, qaraciyər və nazik bağırsaq transplantasiyalarından sonra transplantın rədd edilməsinin qarşısını almaq üçün də istifadə olunur.
Takrolimus, Streptomyces aktinomycesdən əldə edilən makrolid laktondur. Aktivləşdirilmiş T hüceyrələrinin nüvə faktorunun sitozolik formasının fosforsuzlaşmasına səbəb olaraq IL-2 geninin transkripsiyasının qarşısını alır .
Beləliklə, T hüceyrələrinin çoxalması, antiapoptotik genlərin ifadəsi, sitokinlərin və kemokinlərin ifrazı üçün güclü stimulyator olan İnterleykin 2 yatırılır .
Dərmanın qeyri-kafi dozaları transplantasiyadan imtina ilə nəticələnə bilər. Digər tərəfdən, yüksək qan səviyyələri nefrotoksikliyə, neyrotoksikliyə, transplantasiya sonrası diabetə, infeksiyalara qarşı həssaslığa, bədxassəli şişlərə, hipertoniyaya və mədə-bağırsaq sisteminin disfunksiyasına səbəb ola bilər. İnhibitorların optimal dozasını tənzimləmək üçün preparatın qan səviyyəsinə nəzarət etmək lazımdır. Xəstənin yaşı, transplantasiyadan əvvəl sağlamlıq vəziyyəti, nəqlin növü, takrolimus ilə verilən digər dərmanların qarşılıqlı təsiri kimi səbəblərə görə takrolimusa klinik reaksiya tətbiq olunan doza ilə yaxşı uyğunlaşmaya bilər. Takrolimus, sitokrom P450 ferment sistemi vasitəsilə metabolizə olunur. Bu ferment sistemini induksiya edən müxtəlif dərmanlar takrolimusun qan konsentrasiyasını azalda bilər (12). Belə bir dərman tətbiqindən sonra xəstənin takrolimusun qan konsentrasiyalarında fərqlər və dəyişikliklər ola bilər.
Analiz nə üçün istifadə olunur?
Terapevtik aralığın dar olması və toksiki potensialın yüksək olması səbəbindən, bu dərman ilə immunosupressiv tearpiya aparılan xəstələrdə uyğun müalicəvi dozanın müəyyən edilməsi məqsədilə aparılır.