Böyrək, öd kisəssində və ya sidik kisəsində daş yaranması əminik ki, bir çoxların həyatı boyunca rastlaşdığı şikayətlərdən biridir.
Öd kisəsi və öd yollarında ,böyrəklər və sidik yollarında daşların olması, son dərəcə ağrılı vəziyyət olub tez-tez ciddi fəsadlarla (infeksiya, keçiriciliyin pozulması və s.) və hətta ölümlə nəticələnə bilər.
Statistikaya görə, urolitiaz daha çox kişilərdə, öd daşı xəstəliyi isə qadınlarda rast gəlinir.
Özəlliklə sidik sistemindən daşların müxtəlif metodlarla xaric edilməsinə baxmayaraq qısa müddətdə residivlər müşahidə edilə bilər.
Avropa və Amerika urolitiazın müalicə və profilaktika protokollarına əsasən urolitiaz residivlərinin qarşısı alınması üçün, daşların mineral tərkibi mütləq araşdırılmalıdır.
Daşların tərkibinin öyrənilməsi bizə nə verir?
Daşların tərkibi haqqında məlumatların olması ,gələcəkdə daş riskini azaltmaq ,ən uyğun müalicə metodikası, fərdi pəhriz və içmə rejimini seçməyə imkan verir.
Bu daşlar orqanların normal fəaliyyət göstərməsinə mane olur, bəzi hallarda isə orqanizmdə baş verən bir çox ağır fəsadlara da səbəb ola bilər.
Xüsusuilə, sidik ifrazat sistemində yaranan bu daşlar tərkibinə görədə fərqli olur. Araşdırmalara görə bu daşlar qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir, ən təhlükəlisi isə onların yenidən yarana bilməsidir. Bu səbəbdən daşın yaranma səbəbi ilə birlikdə, yaranan daşın tərkibinində dəyərləndirilməsi, gələcəkdə yarana biləcək daşların qarşısını almaqda çox vacibdir.
Laboratoriyamızda daş müayinəsi referans metod hesab olunan FTIR metodu ilə aparılır.
Bu metod və cihazla orqanizmdə metabolik disbalans səbəbilə yaranan müxtəlif daşların dəyərləndirilməsi, tərkibinin araşdırılması mümkündür.
Test bütün Referans filiallarında və biomaterial qəbulu məntəqələrində aparılır.
Öd kisəsi və öd yollarında ,böyrəklər və sidik yollarında daşların olması, son dərəcə ağrılı vəziyyət olub tez-tez ciddi fəsadlarla (infeksiya, keçiriciliyin pozulması və s.) və hətta ölümlə nəticələnə bilər.
Statistikaya görə, urolitiaz daha çox kişilərdə, öd daşı xəstəliyi isə qadınlarda rast gəlinir.
Özəlliklə sidik sistemindən daşların müxtəlif metodlarla xaric edilməsinə baxmayaraq qısa müddətdə residivlər müşahidə edilə bilər.
Avropa və Amerika urolitiazın müalicə və profilaktika protokollarına əsasən urolitiaz residivlərinin qarşısı alınması üçün, daşların mineral tərkibi mütləq araşdırılmalıdır.
Daşların tərkibinin öyrənilməsi bizə nə verir?
Daşların tərkibi haqqında məlumatların olması ,gələcəkdə daş riskini azaltmaq ,ən uyğun müalicə metodikası, fərdi pəhriz və içmə rejimini seçməyə imkan verir.
Daşların kimyəvi tərkibini təyin etmək üçün hansı üsul ən yaxşı hesab olunur?
Laboratoriyamız daşların tərkibini analiz etmək üçün istifadə etdiyi infraqırmızı spektroskopiya (Fourier transform ınfrared spectrroscope FT-IR) edərkən analiz üçün lazım olan minimum nümunə(material) həcmi tələb edir, bütün kimyavi komponentlər üçün eyni həssaslıq və spesifikliyi göstərir və kəmiyyət nəticələrini maksimum dəqiqliklə təmin edir.
Xüsusilə vacibdir ki, çox nadir xəstəlik formalarının tanınması yalnız FT-IR metodumuzla mümkündür (dərman preparatlarının və ya ksantinlərin və ya 2,8-dihidroksiadenin daşlarının tanınması), və bu da xəstənin rasional müalicə taktikasının seçilməsi üçün çox vacibdir.
Tədqiqat nə üçün istifadə olunur?
* Daş növünü təyin etmək, bu da öz növbəsində həkimə ən uyğun müalicə metodunu seçməyə və residivlərin qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə kömək edir.
* Daşı təşkil edən bütün kimyəvi komponentlərin kəmiyyət qiymətləndirilməsi tam diaqnostik məlumat vermək üçün lazımdır.
Böyrək və sidik yolları daşlarının səbəbləri nələrdir ?
Meydana gəlmə səbəbinə görə bir neçə kateqoriyaya bölünür:
* qeyri-infeksion formasiya •(sidik turşusu, kalsium fosfatlar, oksalatlar);
* infeksion prosesin fonunda əmələ gələn (maqnezium və ammonium fosfatlar, apatit, ammonium urat);
* genetik pozğunluq (sistin, kantin, 2,8-dihidroksiadenin);
* bəzi dərmanların qəbulu
Daşların əmələ gəlməsinə səbəb olan risk faktorları hansılardır?
Kalsium daşları aşağıdakı səbəblərə görə görülə bilər:
* susuzluq
* oksalatların sorulmasının artması və ya tərkibində oksalat olan qidaların həddindən artıq yeyilməsi (bunlara cəfəri, ispanaq, turşəng, qara istiot, lobya, giləmeyvələr, şokolad, demək olar ki, hər növ qoz-fındıq və s.);
* çox miqdarda ət və yüksək kalorili qidalar yemək;
* həzm sisteminin xroniki xəstəlikləri,
* hiperparatiroidizm (Paratiroid vəzləri tərəfindən hormonların həddindən artıq sintezi);
* hamiləlik;
Fosfat daşları:
* sidik yollarının E. coli (E. coli), proteobakteriyalar (Proteus mirabilis), Pseudomonas (Pseudomonas) ,Klebsiella (Klebsiella) infeksiyaları
* qələvi sidik;
Sidik turşusu daşları:
* gut (oynaqlarda ağrı və onlarda uratların çökməsi ilə müşayiət olunan xəstəlik);
* irsiyyət;
* pəhrizdə yüksək miqdarda purinli qidaların olması (ən çox ət və balıqda);
Sistin daşları:
sidikdə sistinin artması ilə xarakterizə olunan metabolik proseslərin irsi pozğunluğu
Öd daşı xəstəliyinin inkişafının əsas səbəbləri hansılardır ?
* irsi amil;
* artıq çəki;
* kəsgin arıqlama;
* yüksək xolesterollu və bitki lifləri içərməyən yeməklər yemək;
* öd yollarının iltihabi prosesləri və diskinezi
* oral kontraseptivlərin qəbulu;
* malabsorbsiya sindromu;
* endokrin sistemin işində pozğunluqlar;
* Crohn xəstəliyi;
* qaraciyər xəstəliyi.
* hamiləlik
FTIR spektral analizin nəticəsində öd daşlarının tərkibi yuxarıdakı hər bir vəziyyətdə fərqli olacaqdır.
FTIR metodu ilə daşların tərkibinin təhlil nəticələrinin deşifrə edilməsi, xəstəliyin səbəblərinin aydınlaşdırılması və müalicə və profilaktika taktikasının seçilməsi mütləq olaraq müvafiq profilli həkimlər tərəfindən ciddi şəkildə aparılmalıdır.