Kalsium İonlaşmış (Ca⁺⁺)

Kalsium qida ilə bədənə daxil olan həyati bir mineraldır.
Kalsium  sümük skeletinin formalaşması, sinir-əzələ impulsunun keçirilməsində, ürəyin və skelet əzələlərinin faəliyyətində, qanın laxtalanmasında (protrombinin trombinə ötürülməsində) iştirak edir. O, dişlərdə və sümüklərdə olur, onun "plazma" hissəsi böyrəklər tərəfindən süzülür və kalsium mübadiləsində pozğunluqlar olmadıqda əsasən geri sorulur.

İonlaşmış kalsium qanda sərbəst dövr edən və ümumi qan kalsiumunun 46-50%-ni təşkil edən kationdur. Onun səviyyəsi qan pH-nın azalması ilə artır və alkalizasiya ilə azalır. Hər 0,1 vahid pH azalmasına ionlaşmış kalsium 1,5-2,5% artımla cavab verir.

Analiz nə üçün istifadə olunur?

Ümumi qan kalsiumunun göstəricisi tez-tez kalsium metabolizmasının ilkin qiymətləndirilməsi üçün kifayətdir. Bu, adətən qanda sərbəst kalsiumun miqdarını əks etdirir, çünki çox vaxt bağlı və sərbəst kalsium arasındakı tarazlıq sabit və kifayət qədər proqnozlaşdırıla bilən dəyərdir. Ancaq bəzi insanlarda bu nisbət pozulur, belə ki, ümumi kalsiumun səviyyəsi bütün kalsium mübadiləsini qiymətləndirmək üçün bir meyar deyil. Belə hallarda ionlaşmış kalsiumun yoxlanılması zəruri olur.

İonlaşmış kalsiumun konsentrasiyasında böyük dalğalanmalar ürək dərəcəsinin yavaşlamasına (bradikardiya) və sürətlənməsinə (taxikardiya), əzələ spazmına, qarışıqlığa və ya hətta komaya səbəb ola bilər. Daha ağır hallarda, ionlaşmış kalsiumun tərkibinin dövri müəyyən edilməsi, sonrakı müalicənin təyin edilməsi və daha ciddi ağırlaşmaların qarşısının alınması üçün xüsusilə vacibdir.

Analiz nə vaxt təyin olunur?
-Paratiroid hormonu ilə birlikdə - onların konsentrasiyası bədəndə fosfat tutma nəticəsində yaranan hipertiroidizmi diaqnoz etmək, həmçinin müalicənin nəticələrini izləmək üçün xroniki böyrək çatışmazlığı olan insanlarda yoxlanılır.
-İonlaşmış kalsium səviyyəsinin artmasından şübhə olduqda: zəiflik, yorğunluq, iştahsızlıq, nəcisin tutulması, tez-tez sidiyə getmə, qusma, susuzluq;
-İonlaşmış kalsiumun səviyyəsinin azalmasından şübhə olduqda: qarında spastik ağrı, titrəyən barmaqlar, əzələlərin səğirməsi, əllərin və ağız ətrafındakı dərinin uyuşması, həmçinin eyni bölgələrin əzələ spazmları.
-Xəstənin vəziyyəti ağır olduqda və venadaxili məhlullar və qan əvəz edən mayelər qəbul edildikdə.
-Əməliyyatdan əvvəlki dövrdə.
-Albumin pozğunluqları müşahidə olunduqda.

İonlaşmış kalsium səviyyəsinin artmasının səbəbləri:

-Asidoz,
-D vitamininin həddindən artıq olması (ümumi qan kalsiumunun və onun ionlaşmış formasının səviyyəsinin artması);
-bədxassəli neoplazmalar (bəzi şişlər paratiroid hormonuna bənzər bir maddə ifraz edir);
-birincili hiperparatiroidizm (paratiroid hormonunun istehsalının artması);
-paratiroid vəzinin xoşxassəli adenomaları;
-sümüklərə metastazlar (kalsiumun ümumi dövriyyəyə buraxılması ilə onların strukturunun tədricən məhv edilməsi).
-İkincili olaraq böyrək çatmamazlığı

İonlaşmış kalsium səviyyəsinin aşağı salınmasının səbəbləri:

-Alkaloz,
-Yanıq xəstəliyi,
-sitrat qanının köçürülməsi (sitratla kalsiumun bağlanması),
-hiperosmolyar şərtlər (pH-da son dəyişiklik),
-hipoparatiroidizm və psevdohipoparatireoz (paratiroid hormonunun istehsalının azalması),
-pankreatit,
-əməliyyatdan sonrakı dövr,
-sepsis
-D vitamini çatışmazlığı
-Ağır hipomaqneziumemiya; hipermaqneziumemiya;
-skelet əzələsinin nekrozu;
-çox sayda sitratlı qanköçürmə.

Nəticəyə nə təsir edə bilər?

-Qan nümunəsinin açıq havaya uzun müddət məruz qalması pH-ın artmasına və sonradan ionlaşmış kalsium səviyyəsinin azalmasına səbəb ola bilər. Buna görə qan anaerob şəraitdə alınmalıdır.
-Səhər ən aşağı dəyərlərlə və axşam maksimum artımla göstərici səviyyəsində gündəlik dalğalanmalar var.
-Oral kontraseptivlərdən istifadə edən qadınlarda nəticələr orta səviyyədən aşağı ola bilər, inyeksiyalardan istifadə edənlərdə - daha yüksəkdir.
-İonlaşmış kalsium kalsium duzlarının, hidralazin, litium duzlarının, tiroksin, tiazid diuretiklərin səviyyəsini artırın. Onun antikonvulsanlarını, danazol, foscarnet, furosemidi azaldır.
Yaşlılarda ionlaşmış kalsiumun konsentrasiyası əhəmiyyətli dərəcədə azalır.

Vacib Qeydlər

-Analiz biomaterial qəbul edildikdən sonra 48 saat ərzində aparılmalıdır.
-Bu test albumin səviyyəsi aşağı olan insanlarda hiperparatireozun diaqnozu üçün etibarlıdır.