TG
Tərkibindəki komponentlərin nisbətində fərqlənən bir neçə növ lipoprotein var:
1.Çox aşağı sıxlıqlı lipoproteinlər (VLDL)
2.Aşağı sıxlıqlı lipoproteinlər (LDL)
3.Yüksək sıxlıqlı lipoproteinlər (HDL)
Bədəndəki triqliseridlərin əksəriyyəti çox aşağı sıxlıqlı lipoproteinlər (VLDL) tərəfindən daşınır.
Triqliseridlərin artması ürək-damar xəstəliklərinin inkişaf riskini artırır. Buna səbəb olan bir sıra amillər var: fiziki fəaliyyətin azalması, artıq bədən çəkisi, siqaret, alkoqoldan sui-istifadə.
Bundan əlavə, trigliseridlər pankreasın kəskin iltihabının - kəskin pankreatitin inkişaf riskini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Analiz nə üçün istifadə olunur?- Ateroskleroz və ürək və qan damarları ilə bağlı problemlərin inkişaf riskini qiymətləndirmək;
Heyvan yağlarından aşağı olan pəhrizin effektivliyini izləmək və triqliseridləri və xolesterolu azaldan dərmanlar təyin etdikdən sonra qanda lipid səviyyələrini izləmək.
Analiz nə vaxt təyin olunur?
- Ümumi xolesterol üçün bir testlə və ya LDL xolesterol, VLDL xolesterol, HDL xolesterol, triqliseridlər və aterogenlik əmsalının səviyyəsinin müəyyən edilməsini əhatə edən lipid profilinin bir hissəsi kimi.
- 20 yaşdan yuxarı insanlar ən azı 5 ildə bir dəfə lipid profilinə baxılması tövsiyə olunur;
- Müntəzəm profilaktik müayinələr zamanı və ya daha tez-tez (ildə bir neçə dəfə), bir insana heyvan mənşəli yağların məhdud qəbulu ilə pəhriz təyin edilirsə və ya triqliseridləri və xolesterolu azaldan dərmanlar qəbul edirsə. Bu hallarda hədəf lipid səviyyələrinə nail olub-olmaması və müvafiq olaraq ürək-damar xəstəlikləri riskinin azalıb-azalmadığı yoxlanılır.
- Şəkərli diabetiniz varsa, triqliseridləri yoxlamaq xüsusilə vacibdir, çünki dəyişən şəkər səviyyələri triqliseridlərin artmasına səbəb ola bilər.
- Xəstədə ürək-damar xəstəliyinin inkişafı üçün bir və ya bir neçə risk faktoru varsa: yaş (45 yaşdan yuxarı kişilər, 55 yaşdan yuxarı qadınlar); yüksək qan təzyiqi (140/90 mmHg və yuxarı); digər ailə üzvlərində yüksək xolesterol və ya ürək-damar xəstəlikləri (55 yaşdan kiçik kişi qohumunda və ya 65 yaşdan kiçik bir qadın qohumunda infarkt və ya vuruş);koronar ürək xəstəliyi, miokard infarktı, diabet; artıq bədən çəkisi; spirtli içkidən ; sui-istifadə; heyvan yağları olan çox miqdarda yemək yemək; aşağı fiziki fəaliyyət və s.
Əgər ailədə uşaqda yüksək xolesterin və ya ürək xəstəliyi halları olubsa, o zaman ilk dəfə 2 yaşdan 10 yaşa qədər xolesterol testindən keçmək tövsiyə
Yüksən triqliserid səviyyəsinin səbəbləri (hipertrigliseridemiya):
Hipertriqliseridemiya irsi meylin və ya heyvan yağlarının həddindən artıq qida qəbulunun nəticəsi ola bilər. Yüksək xolesterolu olan insanların əksəriyyətində hər iki faktor müəyyən dərəcədə iştirak edir.Müalicə təyin etməzdən əvvəl triqliseridlərin artmasının digər səbəblərini istisna etmək lazımdır.
- alkoqolizm;
- nefrotik sindroma səbəb olan böyrəklərin xroniki iltihabı;
- xroniki böyrək çatışmazlığı;
- tiroid funksiyasının azalması (hipotiroidizm);
- zəif müalicə olunan diabet;
- pankreatit;
- miokard infarktı - bu vəziyyətdə yüksək səviyyələr bir neçə aya qədər davam edə bilər;
Aşağı triqliserid səviyyələri (hipotriqliseridemiya) xüsusi klinik əhəmiyyət kəsb etmir.
Aşağıdakı hallarda baş verə bilər:
- irsi hipoliproproteinemiya;
- artan tiroid funksiyası (hipertiroidizm);
- bağırsaqda malabsorbsiya;
- xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi;
- beyin infarktı.
Nəticəyə nə təsir edə bilər?
- Triqliserid səviyyələri yeməkdən bir neçə saat sonra da əhəmiyyətli dərəcədə (5-10 dəfəyə qədər) yüksələ bilər.
- Müxtəlif vaxtlarda alınan qan nümunələrinin dəyərləridə fərqli ola bilər. Bəzi insanlar bir ay ərzində triqliserid səviyyələrində 40% dəyişiklik yaşayırlar. Bu fenomen bioloji variasiya adlanır və bədəndə xolesterol mübadiləsində normal dalğalanmaları əks etdirir. Nəticədə, tək ölçmə həmişə "adi" triqliserid səviyyələrini əks etdirmir, buna görə də bəzən təkrar test tələb olunur.
Triqliserid səviyyəsini artırır:
- Hiperlipoproteinemiya: I, IIB, III, IV, V tiplər, virus hepatiti, alkoqolizm, alkoqol sirrozu, biliar sirroz, öd yollarının qeyri-qaraciyər mənşəli obturasiyası, kəskin və xroniki pankreatit, xroniki böyrək çatmamazlığı, hipertoniya xəstəliyi, kəskin miokard infarktı, hamiləlik, ÜİX, beyin damarla¬rının trombozu, hipotireoz, şəkərli diabet, podaqra, qlikogenozun I, III və IV tiplərində, respirator distress sindromu, böyük talassemiya, Daun sindromu, Verner sindromu, nevrotik anoreksiya, idiopatik hiperkalsiemiya; TQ-in artması ÜİX-nin yaranma riskini artırır.
Triqliserid səviyyələrini azalır:
- Abetalipoproteinemiya, ağciyərin xronik obstruktiv xəstəliyi, beyin infarktı, hipertireoz, hiperparatireoz, laktozuriya, qidalanma çatmamazlığı, azsorulma sindromu qaraciyər parenximasının zədələnməsi (terminal mərhələ).