Göbələyin təyini
Xüsusi bir qida mühitindən istifadə edərək göbələk infeksiyalarının patogenlərinin ( Candida spp., Aspergillus spp., Cryptococcus spp.) aşkar edildiyi bir araşdırma növüdür.
Tədqiqat zamanı göbələklərin növləri müəyyən edilir və sonrakı müalicə üçün antifungal dərmanlar seçilir.
Tədqiqat haqqında ümumi məlumat
Göbələk infeksiyaları (mikozlar) maya, kif və ya dimorf göbələklərin yaratdığı infeksion xəstəliklərin geniş qrupudur. Mikozlar səthi, lezyonun dəri və selikli qişalarla məhdudlaşdığı (məsələn, kandidal stomatit) və ağciyərlər, beyin, ürək qapaqları, böyrəklər, oynaqlar kimi demək olar ki, hər hansı bir daxili orqanın təsirləndiyi dərin (invaziv) mikozlar olaraq bölünürlər. Ən böyük çətinlik invaziv mikozların diaqnozudur.
İnvaziv mikozların ən çox yayılmış törədiciləri Candida albicans (invaziv kandidoz), Cryptococcus neoformans (kriptokokkoz) və Aspergillus fumigatus göbələkləridir (invaziv aspergilloz). Bu müxtəlif xəstəliklərin çox ortaq cəhətləri var. Birincisi, bu üç göbələk infeksiyasından hər hansı birinin inkişaf riski HİV infeksiyası ilə, orqan və toxuma transplantasiyasından sonra və ya hematoloji xəstəliklərin fonunda baş verən immunosupressiyaya məruz qalan insanlarda artır. İkincisi, bu mikozlar demək olar ki, eyni şəkildə davam edə bilər və yerli və sistemik infeksion prosesin qeyri-spesifik əlamətləri (qızdırma, zəiflik, öskürək, sinə ağrısı, baş ağrısı) ilə müşayiət edilə bilər. Buna görə də bu invaziv mikozların öz aralarında differensial diaqnozunu yalnız klinik əlamətlər əsasında qoymaq mümkün deyil. İnvaziv mikozların diaqnozunda əsas rolu laboratoriya üsulları oynayır.
Bir qayda olaraq, invaziv mikozların diaqnozu mürəkkəbdir, lakin göbələklər üçün inokulyasiya (bakterioloji və ya kultural üsul) hələ də diaqnozun "qızıl standartı" olaraq qalır.
Bakterioloji tədqiqatlar zamanı analiz edilən biomaterial xüsusi qida mühitinə daxil edilir. Müxtəlif növ göbələklərin koloniyalarının böyümə sürəti bir qədər fərqlidir. Beləliklə, Aspergillus spp. 48 saatdan sonra nəzərə çarpır, Cryptococcus spp. 48-72 saat ərzində, Candida albicans göbələkləri isə 1 həftə və ya daha çox vaxt aparır. Qeyd etmək lazımdır ki, bakterioloji metodun həssaslığı tədqiqat üçün istifadə olunan biomaterialın xarakterindən asılıdır. Məsələn, hətta yayılmış infeksiya halında da (xüsusilə Aspergillus spp. və ya Candida spp.) göbələk kulturası qandan təcrid etmək çox vaxt mümkün olmur.). Test nəticəsinin düzgünlüyünə təsir edən başqa bir amil biomaterial qəbul etməzdən əvvəl antifungal dərmanların istifadəsidir. Tədqiqat üçün biomaterial götürməzdən əvvəl azolların, amfoterisin və exinokandinlərin istifadəsi yanlış mənfi nəticəyə səbəb ola bilər.
Qeyri-steril mühitlərdə (bəlğəm, sidik, bronxial yaxmalar) normal olaraq göbələklər ola bilər, buna görə də qeyri-steril mühitdə müsbət test nəticəsi invaziv mikozun mövcudluğunu göstərmir. Candida spp. və Aspergillus spp. tənəffüs yollarının şərti patogen florasıdır və sağlam insanların bəlğəminin əkilməsində təcrid edilə bilər. Digər tərəfdən, steril mühitdə (qan, toxuma nümunəsi) göbələklərin aşkarlanması, xüsusən də immunosupressiv xəstədə həmişə invaziv mikozun mövcudluğunu göstərən patoloji əlamətdir.
Tədqiqat nə üçün istifadə olunur?
- İnvaziv mikozların diaqnozu üçün.
Tədqiqat nə vaxt təyin olunur?
- Xəstədə invaziv göbələk infeksiyası üçün risk faktorları varsa: onkohematoloji xəstəliklər, dərman immunosupressiyası, HİV infeksiyası;
- invaziv göbələk infeksiyalarının klinik və ya radioloji əlamətlərinin olması halında.
Nəticələrin şərhi:
İstinad dəyərləri: mənfi.
Müsbət nəticə:
- steril biomaterial (qan, toxuma nümunəsi): invaziv mikoz (kandidoz/kriptokokkoz/aspergilloz);
- qeyri-steril biomaterial (bəlğəm, smear, axıntı): invaziv mikoz və ya "sağlam daşıyıcılıq".
Mənfi nəticə:
- norma;
- yalançı mənfi nəticə.
Nəticəyə nə təsir edə bilər?
- Tədqiqat üçün biomaterial götürməzdən əvvəl antifungal dərmanların (azollar, amfoterisin, exinokandinlər) istifadəsi (yalançımənfi nəticəyə səbəb ola bilər);
- tədqiqat üçün biomaterialın növü (steril və ya qeyri-steril).