Brucella species
İnsanın yoluxucu xəstəliklərinin klinikasında ən mühümü Brucella-nın 4 növüdür:
- B. melitensis;
- B. abortus;
- B. suis;
- B. canis.
Xəstəliyin heç bir spesifik əlaməti yoxdur və asimptomatik, xroniki və lokallaşdırılmış formada da baş verə bilər. Buna görə də diaqnoz mikroorqanizmin laboratoriya aşkarlanmasına əsaslanır. Brucellanın müəyyən edilməsinin bir neçə yolu var: qidalı mühitdə əkilmə, seroloji və polimeraza zəncirvari reaksiya (PZR). PZR, bioloji materialda yoluxucu agentin genetik materialının (DNT) fraqmentlərini aşkar etməyə imkan verən molekulyar diaqnostik üsuldur.
Brusellyoz hallarının təxminən 20-40%-i xəstəliyin lokallaşdırılmış formalarıdır, hər hansı bir orqanın təcrid olunmuş zədələnməsi ilə xarakterizə olunur, əksər hallarda bu, sidik-cinsiyyət, sinir sistemi, ürək və oynaqların zədələnməsidir. Bir qayda olaraq, lokallaşdırılmış brusellyoz əvvəllər aşkarlanmamış kəskin septik formanın nəticəsidir. Əksər bioloji mayelərin tədqiqində bakterioloji metodun (“qızıl standart”) həssaslığı 40%-dən çox deyil. Belə bir vəziyyətdə PZR qidalı mühitdə əkilməyə yaxşı alternativdir, onun həssaslığı 97-98% təşkil edir. Bəzi hallarda, bakterioloji kultura və seroloji testlər mənfi olsa belə, müsbət PZR test nəticəsi kifayət qədər diaqnostik meyar ola bilər. PZR Brucella cinsinin nümayəndələrinə xas olan DNT fraqmentinin (bcsp31 geni) aşkarlanmasına əsaslanır və buna görə də çox yüksək spesifikliyi ilə xarakterizə olunur. Müqayisə üçün qeyd edək ki, əksər seroloji üsullar bir çox mikroorqanizmlər üçün ümumi olan lipooligosaxaridlərə qarşı anticisimləri aşkar edir və onların nəticələri Yersinia enterocolitica O: 9, Salmonella urbana qrup N, Francisellatularensis, Escherichia coli O: 157, Stenotrophomonas ilə infeksiyanın və bəzi digər mikroorqanizmlərin olması halında yalançı pozitiv ola bilər. Yüksək spesifikliyə görə, xəstəliyin əlamətləri olan bir xəstədə müsbət PZR test nəticəsi diaqnozu təsdiq etməyə imkan verir. Digər tərəfdən, heç bir şikayəti və simptomu olmayan xəstədə təsadüfi aşkar edilmiş müsbət nəticə əlavə, daha dolğun klinik və laborator müayinə tələb edir.
Analiz nə üçün istifadə olunur?
Brusellyozun kəskin, xroniki və lokallaşdırılmış formalarının, həmçinin xəstəliyin residivinin diaqnostikası üçün.
Analiz nə vaxt təyin olunur?
- Brusellyoz simptomları ilə (kəskin septik forma): 39-40°C və yuxarı temperaturda yüksək hərarət (xüsusilə temperaturun dəyişməsi ilə), titrəmə, tərləmə, zəiflik, mialgiya, artralgiya və ya artrit.
- Sidik-cinsiyyət sisteminin və oynaqların təcrid olunmuş zədələnməsi olan, xüsusən də brusellyoz üçün endemik ərazilərdə çiy keçi südünün istifadəsinə göstərişlər və peşə xüsusiyyətləri (baytar həkimləri, süd və ət sənayesi işçiləri kimi) olan xəstəni müayinə edərkən, yenidoğulmuşda brusellyoz şübhəsi olarsa.
Müsbət nəticənin səbəbləri:
- brusellyoz;
- Əzələ-skelet sisteminin zədələnməsi ilə vərəm.
Mənfi nəticənin səbəbləri: brusellyozun olmaması; tədqiqat üçün biomaterialdan yanlış nümunə götürülməsi.
Nəticəyə nə təsir edə bilər?
Əzələ-skelet sisteminin vərəmi yalançı müsbət nəticəyə səbəb ola bilər. Doksisiklin, rifampisin, siprofloksasin və digər ftorxinolonların istifadəsi yanlış mənfi nəticəyə səbəb ola bilər.
Vacib Qeydlər
Tədqiqatın nəticəsi əlavə anamnestik, laboratoriya və instrumental məlumatlar nəzərə alınmaqla qiymətləndirilməlidir.